Het uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkgesteld bedrijfsafval loopt op zijn laatste benen. In 2022 zal de input van alle stakeholders worden samengebald in een nieuw document dat geldt voor de periode 2023 – 2028. We loodsen u langs de belangrijkste krachtlijnen die nu op tafel liggen.

Met zijn uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkgesteld bedrijfsafval wil Vlaanderen alle overheden verbinden om specifieke doelstellingen te halen. In eerste instantie door af te bakenen wat nu onder huishoudelijk afval valt en wat bedrijfsmatige afvalstromen zijn en alle tussencategorieën. Daarnaast worden targets naar voor geschoven die ervoor moeten zorgen dat het restafval naar beneden kan en dus ook de verbrandingscapaciteit. OVAM gaf reeds een eerste schot voor de boeg voor het nieuwe plan voor 2023 – 2028. Een voorstel dat nu nog wordt afgetoetst op zijn milieueffecten en wordt afgestemd met de verschillende stakeholders in de keten. 

Het uitgangspunt voor het nieuwe plan is het cijfer dat reeds in de Vlaamse energie- en klimaatplan naar voren werd geschoven: een reductie van het restafval tot 100 kg per inwoner per jaar tegen 2030. Er zullen tussentijdse targets gezet worden om daar naar toe te werken in de periode dat het nieuwe uitvoeringsplan voor huishoudelijk en gelijkgesteld bedrijfsafval loopt. Volgens de meest recente cijfers zitten we vandaag aan 146 kg restafval per inwoner per jaar. Daarmee zijn we top in Europa, tenminste wanneer we de restafvalproductie beoordelen in lijn met de welvaart van de bevolking. Vlaanderen wil die ambitie de komende jaren dus nog scherper stellen. Het zal een enorme inspanning vergen om die 100 kg per inwoner te halen.

Dat betekent dat huishoudens een stuk verder zullen moeten gaan in de selectieve inzameling dan vandaag al het geval is. Het vizier wordt daarbij gericht op twee stromen: luiers en organisch-biologisch afval (OBA). Stromen die een flink tonnage vertegenwoordigen. Luiers maakten daarom onder meer deel uit van een grote call in 2021 om Vlaanderen als recyclagehub op de kaart te zetten. Initiatieven in Nederland en Italië bewijzen dat het technisch kan. Nu is het zaak om ook het economische plaatje errond te doen kloppen en daar kan extra omkadering in het uitvoeringsplan zijn steentje toe bijdragen. Een derde piste waar naar gekeken wordt is de nieuwe blauwe zak. Die zal verder geoptimaliseerd worden en moet 8 kg pmd extra per inwoner uit het restafval houden. Geen groot tonnage maar om de ambitieuze doelstellingen te halen zal elke kg tellen.

Bijkomend wil men graag een aanzienlijke vermindering van CO2-emissies realiseren bij de eindverwerking. Momenteel ligt een daling met 25% op tafel, maar dit is nog onder voorbehoud. De vooropgestelde reductie in het volume van restafval van 146 kg per inwoner per jaar naar 100 kg alleen zal echter niet volstaan om dit te halen. Wat dan wel? Er bestaan weldegelijk verschillen in de CO2-intensiteit tussen de bestaande verbrandingsinstallaties. Toch zal het vooral belangrijk zijn om niet alleen te kijken naar wat er uit de schoorsteen komt, maar het volledige plaatje te overschouwen. De geografische spreiding bijvoorbeeld van de verbrandingsovens speelt ook een rol om CO2-emissies in het transport van en naar de ovens te vermijden. En wat met andere vervuilende stoffen zoals stikstof?

Wat in het voorstel dat nu al op tafel ligt nog ontbreekt is de duidelijke afbakening tussen huishoudelijk en bedrijfsafval. Enerzijds om een gelijk speelveld te creëren tussen intercommunales en private operatoren. Anderzijds om te verhinderen dat bedrijfsafval zijn weg zou vinden naar het huishoudelijk afval. Door het verschil in heffingen dat er momenteel is tussen beide fracties, bestaat daar het risico toe. Het wordt afwachten hoe deze elementen de komende maanden verder invulling zullen krijgen. De bedoeling is om in het voorjaar een eerste versie klaar te stomen die dan de basis kan vormen voor verdere optimalisering.