We lijken in het dagelijkse leven verstrengeld met onze smartphone. We willen hem enkel maar inruilen voor het nieuwste model met extra toeters en bellen. Voor Recy-call schuilt hier een enorm potentieel in om aan urban mining te doen en weer nieuwe grondstoffen voor nieuwe smartphones aan te leveren. Maar ze geven het nog een extra sociale dimensie door ze te gaan halen in lageloonlanden. Dankzij hun inzamelnetwerk krijgen mensen er toegang tot basisvoorzieningen om zich een beter leven uit te bouwen. En omdat de toestellen anders vaak verbrand worden is ook de milieu-impact groter.
Gsm’s en andere elektronica zullen ons de komende jaren nog kopzorgen geven. Volgens Jako Rhymer, vice-rector van de United Nations University zal e-waste een van de grootste afvalproblemen worden. Recy-call blijft alvast niet bij de pakken zitten en kwam met een sociaal, ecologisch en economisch initiatief. Het bedrijf uit Moorsele is het geesteskind van Laura Morel en Domein Declercq. “Het idee ontstond tijdens ons verblijf in China voor onze thesis rond circulaire economie”, vertelt Morel. “We werden er geconfronteerd met zeer erbarmelijke recyclageprocessen zowel voor het milieu als voor de veiligheid van de medewerkers. Er liggen daar gigantische afvalbergen te wachten op verbranding, terwijl we hier in onze achtertuin eigenlijk alle technologie ter beschikking hebben om dit op een manier te doen die wel aanvaardbaar is. Wat als we die end-of-life producten daar kunnen ophalen en hier verwerken?” Recy-call was geboren.
De vrouwen die de gsm’s inzamelen krijgen in ruil voor een bepaald volume credits waarmee ze toegang hebben tot basisvoorzieningen.
Urban mining
Het model dat Recy-call uitwerkte om de toestellen te verzamelen heeft ook een sociale dimensie. Morel: “We leggen de inzameling in handen van vrouwen, die in ruil voor een bepaald volume aan gsm’s credits krijgen waarmee ze toegang hebben tot basisvoorzieningen. Op die manier willen we ook een sociale impact hebben.” Vanuit de inzamelpunten gaat het dan per container naar België. Een container bevat ongeveer 250.000 gsm’s. “Hier bieden we ze dan aan gespecialiseerde verwerkers aan. Zij hebben de technologie om de kostbare materialen eruit te halen en te verkopen aan de fabrikanten om voor nieuwe toestellen te dienen. Concreet gaat het om goud, koper, nikkel en kobalt. De recyclagegraad varieert tussen 90 à 95%. Om het lithium uit de batterijen te halen is er voorlopig nog geen rendabel proces ontwikkeld. Als je weet dat er voor het ontginnen van deze kostbare grondstoffen ook vaak kinderen de mijnen in moeten, dan wordt het potentieel van urban mining nog veel groter.”
Opschalen en verder kijken
Het eerste proefproject is van start gegaan in Rwanda. De keuze voor Afrika sprong voort uit het feit dat er al activiteiten rond waren en dat afval er relatief makkelijk kan vertrekken. “De eerste pilootactie was goed voor 1.000 gsm’s. Nu willen we opschalen tot 10.000. Er is intussen ook een gelijkaardig initiatief opgezet in Oeganda en we verkennen ook de mogelijkheden in Nigeria. Maar eerst stappen, vooraleer we lopen”, stipt Morel aan. “Dit zal zeker geen goudmijn worden, maar we hopen dat Recy-call wel rendabel kan zijn. Als de wetgeving evolueert en ook voor metalen een verplicht gehalte aan gerecycleerd materiaal voorschrijft zal het potentieel nog groeien. Dan kunnen onze diensten voor fabrikanten van smartphones een premium marketinginstrument worden. Voor nu zullen we tevreden zijn als we voldoende geld inzamelen om de container tot hier te krijgen. Hoe het erna evolueert, dat is nog koffiedik kijken. Maar we krijgen wel al aanvragen binnen van andere landen die in een dergelijk project willen stappen.”