‘We kunnen nu hoogwaardige olie maken van matrasschuim’

Retourmatras

Recyclingbedrijf RetourMatras maakt al jarenlang bruikbaar materiaal van afgedankte matrassen. Binnenkort komt daar een nieuw soort materiaal bij; dan verwerkt de onderneming het schuim in die matrassen tot de hoogwaardige olie waarvan het ooit gemaakt is. De speciale installatie die RetourMatras daarvoor gebruikt, ontwikkelde het bedrijf met behulp van een subsidieregeling van RVO.nl. ‘Alles wat we doen, doen we voor het milieu.’

RetourMatras zet nu 95 procent van het materiaal van oude matrassen om in bruikbare grondstoffen. ‘We besparen hierdoor per matras zo’n 40 kilo CO2-uitstoot’, vertelt Nanne Fioole, directeur en oprichter van het bedrijf. ‘Dat is een besparing van bijna 40 miljoen kilo CO2-emissie op jaarbasis, als je uitgaat van een miljoen gerecyclede matrassen in onze drie fabrieken. Met het chemisch verwerken van het schuim uit de matrassen ligt die besparing straks nog veel hoger.’

Vrijwel alles verwerken

Het is nu tien jaar geleden dat RetourMatras begon met het recyclen van matrassen. Tot die tijd belandden de meeste afgedankte matrassen in de verbrandingsoven. ‘Het grootste deel van de CO2-besparing zit al in de inname van de matrassen’, zegt Fioole. ‘Maar daar begint het voor ons pas. We verwerken straks 2000 m3 aan oude matrassen per dag. Slechts 5 procent van de matrassen die hier binnenkomen, kunnen we niet tot bruikbare grondstoffen verwerken.’

RetourMatras stript de matrassen met een speciaal ontwikkelde installatie. Die snijdt het textiel van het matras. ‘Vervolgens verwijderen onze medewerkers de metalen veren met de hand. We houden dan het schuim over. Dat kan latex of polyether zijn.’ Alle onderdelen van het matras worden apart verzameld en gerecycled. Het metaal verzamelt het bedrijf voor de metaalindustrie. Het textiel perst het bedrijf in balen, bedoeld voor hergebruik in de textielindustrie. En ook het latex en de polyether worden, eenmaal versneden, gebundeld in transportklare balen. Fioole: ‘Een deel van deze latex- en polyetherbalen verschepen we naar het buitenland, maar we verwerken ze zoveel mogelijk zelf. We versnipperen ze en persen ze samen met bindmiddel en hete stoom. Dat doodt ook meteen alle bacteriën. Het nieuwe eindproduct dat we dan hebben noemen we bonded foam.’

Oplossing samen vinden

‘Bonded foam kan onder meer worden gebruikt als isolatiemateriaal of demping onder vloeren, vertelt Fioole. ‘Maar we hebben veel meer schuim dan nodig is voor de vraag naar bonded foam. En het verschepen van de balen schuim brengt ook redelijk wat CO2-emissie met zich mee. Alles wat we als bedrijf doen, moet bijdragen aan CO2-reductie. Daarom gingen we op zoek naar andere manieren om het schuim te verwerken. Wellicht zou dat ook het overschot aan schuim beperken.’

Uiteindelijk bundelde RetourMatras de krachten met verschillende partners. In een gezamenlijk project vonden ze een chemische manier om het polyurethaan in schuim te verwerken tot speciaal polyether polyol, het stroperige  materiaal waarvan het schuim gemaakt wordt. Fioole: ‘De markt voor deze is gigantisch, want polyether polyol is een belangrijk chemisch bouwblok voor veel andere schuimproducten. Of bijvoorbeeld hard kunststof.’ De productie van de ‘tweedehands’ polyol levert 35 procent minder CO2-uitstoot vergeleken met de normale productie. ‘En we hebben nu een circulaire levensloop voor matrassen ontwikkeld!’

Om de techniek te demonstreren kreeg RetourMatras de subsidie Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+) van de Rijksdienst voor OndernemendNederland (RVO.nl). Het geld wordt gebruikt om te investeren in machines. ‘Die 1,2 miljoen euro was voor ons nét dat extra zetje om door te pakken,’ zegt Fioole. ‘Zo’n project is namelijk niet zonder risico. Als het niet zou werken, waren we onze miljoeneninvestering kwijt en moesten we op zoek naar een alternatief.’ RetourMatras test het chemisch verwerken nu in haar fabriek in Lelystad. Fioole: ‘Als dat succesvol blijkt, kunnen we het ook toepassen op andere locaties.’

Veel van elkaar leren

In Nederland worden ongeveer 1,5 miljoen matrassen per jaar afgedankt. RetourMatras wil eraan bijdragen dat deze allemaal gerecycled worden: ‘We zijn flink aan het uitbreiden. Zo werken we aan plannen voor een vierde verwerkingsfabriek in Nederland. Daarmee houden we de transportafstanden zo kort mogelijk. Voor de aanleg van die fabriek willen we weer beroep doen op de kennis en subsidies van RVO.nl. Als het er eenmaal staat, kunnen we één miljoen matrassen per jaar verwerken.’

Het circulair verwerken van matrassen door het relatief kleine RetourMatras kwam onder de aandacht bij het grote IKEA en recyclebedrijf Renewi. ‘IKEA wil alles circulair ontwikkelen’, zegt Fioole. ‘Zij zijn daarin echt heel groot. Dat ze bij ons komen voor de techniek achter het recyclen van matrassen is een groot compliment.’ IKEA en Renewi zijn sinds juni 2019 medeaandeelhouders van RetourMatras. ‘Ze laten de directie aan ons. Maar ze delen wel hun omvangrijke kennis en ze geven goede adviezen. Zo leren we enorm veel van elkaar. De steun van en kennis van RVO.nl, IKEA en Renewi zorgt ervoor dat wij kunnen blijven groeien en onderzoeken. En dat is van groot belang voor de ontwikkeling van de circulaire economie.’