Waarom textiel het nieuwe plastic is

Toen de poorten in China zich sloten, moest Europa in allerijl op zoek naar toepassingen voor zijn kunststof afval. De afvalberg die er plots lag, zette de prijzen voor de verwerkers die er al waren stevig onder druk. Maar vandaag zien we een industrie ontstaan die, voor bepaalde kunststoffen althans, niet meer afhankelijk is van de prijs van virgin materialen. Intussen dient zich echter ook al een nieuwe probleemstroom aan. Corona bracht de kwetsbaarheid van de keten van textielrecyclage duidelijk aan het licht. Een sector waar dringend stappen gezet moeten worden in circulariteit door alle stakeholders. Iets wat ook Europa niet ontgaan is.

Om één T-shirt te produceren is ongeveer 2.700 l zoet water nodig. Dat komt overeen met wat één persoon in 2,5 jaar drinkt. Wereldwijd verbruikte de textielindustrie naar schatting 79 miljard m³ water in 2015. Ter info, het waterverbruik voor de volledige EU-economie bedroeg diezelfde periode maar 266 m³ water. Ongeveer 20% van de wereldwijde vervuiling van schoon water wordt veroorzaakt door de verf en appreteermiddelen gebruikt in de textielindustrie. Tegelijkertijd is de textielindustrie verantwoordelijk voor 10% van alle koolstofemissies ter wereld. Dat is meer dan de uitstoot van internationale luchtvaart en zeescheepvaart samen. Elk jaar komt ook 0,5 miljoen ton microvezels in de oceaan terecht door het wassen van synthetisch materiaal. Dit is 35% van alle primaire microplastics die in het milieu vrijkomen.  

Cijfers die u even doen duizelen? De malaise is begonnen met de introductie van fast fashion. Een gemiddelde persoon in de EU koopt vandaag 40% meer kledingstukken dan in 1996. De sterke daling van de prijs en de kortere levensduur van de kledingstukken heeft daar alles mee te maken. Europeanen kopen jaarlijks bijna 26 kg aan textiel en gooien jaarlijks ongeveer 11 kg textiel weg. 87% daarvan komt in de verbrandingsoven of op stortplaatsen terecht. In het kader van een actieplan voor een circulaire economie heeft de Europese Commissie in maart 2022 een nieuwe strategie gepresenteerd om textiel duurzamer, beter herstelbaar, herbruikbaarder en recycleerbaarder te maken. Het wil fast fashion aanpakken en innovatie binnen de sector stimuleren. 

Alles moet beginnen met een mentaliteitswijziging bij de producenten. Preventie van afval moet voorop staan dus zal men een nieuw businessmodel moeten aannemen waarbij consumenten niet aangemoedigd worden om elk seizoen van garderobe te wisselen om toch maar mee te zijn met de laatste trends. De gemiddelde levensduur van een kledingstuk bedraagt nu maar 1 jaar. De nieuwe strategie omvat bovendien nieuwe eisen voor het ecologisch ontwerp van textiel, duidelijkere informatie, een digitaal productpaspoort en roept bedrijven op hun verantwoordelijkheid te nemen en actie te ondernemen om hun koolstof- en ecologische voetafdruk tot een minimum te beperken. De nieuwe strategie van de Commissie omvat ook maatregelen om de aanwezigheid van gevaarlijke chemische stoffen te bestrijden, roept producenten op om gedurende de volledige waardeketen verantwoordelijkheid te nemen voor hun producten, ook wanneer ze afval worden, en consumenten te helpen duurzaam textiel te kiezen.

Volgens de afvalrichtlijn die het Europees Parlement in 2018 heeft goedgekeurd, zijn de EU-landen tegen 2025 verplicht om textiel apart in te zamelen. Tweehandskledij heeft immers de beste troeven om energie en grondstoffen te besparen. Wanneer de volledige productieketen van nieuwe kleding zou vermeden worden, kan er een energiebesparing tot 330 GJ/t worden gerealiseerd. Ook hergebruik (bijvoorbeeld in de productie van reinigingsdoeken en wipes) betekent een flinke bonus voor het milieu en een besparing van 200 GJ/t energie. De EU beschikt over een EU-milieukeurmerk dat mag worden aangebracht op de producten van producenten die aan bepaalde ecologische criteria voldoen, zoals een beperkt gebruik van schadelijke stoffen en een lagere water- en luchtvervuiling. Daarnaast heeft de EU een aantal maatregelen genomen om de impact van textielafval op het milieu te verkleinen. Zo wordt in het kader van het programma ‘Horizon 2020’ geld overgemaakt aan RESYNTEX, een project rond chemische recyclage dat een circulair bedrijfsmodel zou kunnen bieden voor de textielindustrie.