Vijf voor twaalf voor kunststof recyclage

Dat is de mening van Philip Heylen, director Materials bij Renewi België. Hij legt ons haarfijn uit wat er precies aan de hand is en vooral hoe we er met zijn allen verandering in kunnen brengen.

Tot twee jaar geleden verliet het gros van het kunststofafval Europa. Tot China zijn grenzen sloot voor een groot deel van de recyclaten. Europa moest nu zelf verwerkingscapaciteit opbouwen. “Geleidelijk aan begint die nu vorm te krijgen, maar de mogelijke toepassingen hebben nog niet dezelfde maturiteit bereikt. Daarenboven gaf de Amerikaanse politiek de productie van schaliegas en dus ook de goedkope virgin plastics een flinke duw in de rug. De olieprijs stond al een tijdje laag, maar bereikte tijdens de eerste lockdown een dieptepunt. In mei ontving je zelfs 7 dollar voor een vat ruwe olie.” Het verbaast dan ook niet dat de relatief jonge kunststofrecyclage-industrie zijn producten nergens meer kan slijten. Inkopers van de grote chemiebedrijven kiezen er massaal voor om virgin plastics uit de spotgoedkope olie te produceren. De cijfers voor de recyclagebedrijven kleuren dan ook dieprood, omdat zij het volledige ondernemersrisico van de keten torsen.

Heylen: “De kloof tussen de duurzame en circulaire ambities van de politiek en de harde economische realiteit is groot. Getuige daarvan de Europese taks op niet-gerecycleerd plastic, die zijn doel – plastic recyclage bevorderen – voorbij schiet. De intenties mogen dan wel mooi zijn, de crux zit hem in de uitvoering: de lidstaten mogen zelf kiezen hoe ze hun ‘bijdrage’ financieren. Dit werkt ongelijkheid in de hand. Een heffing van 0,80 euro per kilogram lijkt misschien veel, maar kunststofverpakkingen wegen heel licht. Dus het wordt heel verleidelijk om dat kleine bedrag ongemerkt aan de consument door te rekenen. Terwijl het de producent is die zijn verantwoordelijkheid moet opnemen. En als ze het spontaan niet doen, kunnen alleen quota voor het gebruik van recycled content voor productiebedrijven van plastics de recyclagebedrijven de nodige zuurstof geven. Quota dus, en snel graag”

Een verplichting tot recycled content voor PET geldt er al. Dit moet dringend uitgebreid worden volgens Heylen. “En dat hoeven heus geen hoge percentages te zijn”, bepleit Heylen. “ Door nog maar 3 à 4% recycled content op te leggen voor alle productie van plastics, creëer je al voldoende vraag om de plastic recycling een enorme boost te geven. Tegelijk vermijd je ook alle vermeende kwaliteitsdiscussies, omdat het slechts om een fractie gaat. Deze minimale percentages zouden al aan veel tonnen gerecycleerde kunststoffen een tweede leven geven. Van een boost gesproken. Deze push vanuit de overheid zal echter niet volstaan. Ook de consument op het eind van de keten, dient zijn verantwoordelijkheid te nemen om duurzaam om te springen met grondstoffen. Die ‘pull’ vanuit de markt is noodzakelijk. Al merk ik wel dat die wil er is, zeker bij de jongere generatie. Dat stemt me positief voor de toekomst.”

Ten slotte moet er voor Heylen ook een sterk wettelijk kader komen. “ En dat is vandaag op zijn zachtst gezegd dubieus te noemen. Er is geen uniform afvalbeleid in Europa. Wél de uniforme ambitie om onze economie circulair te krijgen. Maar laat me duidelijk stellen: een circulaire economie is een transitie-economie. En transitie betekent flexibiliteit, gedogen, tijd en ruimte creëren. Zonder die overgangsfase is een circulaire economie onmogelijk. Denk bijvoorbeeld aan multilayer materialen. Mechanische recyclage volstaat hiervoor niet. Chemische recyclage, waarbij plastics weer olie wordt voor verbrandingsmotoren, wel. Maar, dit wordt dan op haar beurt niet als recyclage beschouwd. Dit werkt verlammend, smoort innovatie in de kiem en jaagt elke investeerder weg … alsook de kans op een circulaire economie. Dus aanvaard, gedoog een transitieperiode alvorens een definitief statuut aan de afvalverwerking te geven. Het toekennen van het juiste (tijdelijke) statuut, dat in transitie is naar een hogere stap, is de verpletterende verantwoordelijkheid van de overheden. Zo niet, blijven we achter de feiten aanhinken en krijgen we die cirkel nooit rond.”, stelt Heylen.