Tijd voor hoogwaardigere toepassingen voor autobanden

Bovendien kunnen deze granulaten verder afbrokkelen tot microplastics. Maar ook los daarvan leverde dit niet voldoende afzetmogelijkheden voor alle gerecycleerd rubber. Het nakende verbod doet daarom dienst als katalysator om voor banden die einde leven zijn nieuwe toepassingen te zoeken. In de eerste plaats moeten we kijken naar hergebruik en loopvlakvernieuwing, zodat ze een zolang mogelijk leven beschoren zijn. Daarnaast is het gebruik van gerecycleerd rubber in nieuwe banden een van de streefdoelen.

In België is beheerorganisme Recytyre verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van banden in de drie gewesten. Dat gaat om alle soorten banden: van auto’s, vrachtwagens en tractoren, maar evengoed silobanden. Ze worden opgehaald bij garages en in andere inzamelpunten (in totaal 5.139 actieve inzamelpunten) door gehomologeerde operatoren. In 2019 werd er zo 84.445 ton afvalbanden ingezameld, meer dan ooit tevoren. Bedoeling is om het in banden aanwezige rubber en metaal een tweede leven te geven. Dat er 97,45% daarvan terechtkomt in materiaalvalorisatie is een cijfer waar menig Europees land ons zal om benijden. Maar wat houdt dat precies in bij banden? 

Banden die terechtkomen in garages in inzamelbanden worden steeds eerst gesorteerd in banden die nog rechtstreeks bruikbaar zijn en niet. Naar gelang van de staat kunnen deze bruikbare banden nog op twee manieren verwerkt worden. De beste kwaliteit wordt voorbehouden voor herverkoop (tweedehandsbanden) en hergebruik door middel van loopvlakvernieuwing. Als de slijtage nog niet diep tot in de band is doorgedrongen en het binnenste karkas voldoende intact is, volstaat het om het buitenste laagje rubber van de band te schrapen en een nieuwe rubberlaag aan te brengen. Loopvlakvernieuwing oftewel rechapperen. Momenteel wordt deze techniek slechts op 5% van de ingezamelde banden toegepast. De doelstelling in Vlaanderen ligt op 10%. Banden die niet meer in bruikbare staat zijn, kunnen nog dienen voor de recuperatie van materiaal. Ze verdwijnen dan in de shredder en worden verwerkt tot granulaten of poeders. Wanneer ook dat niet meer mogelijk is, biedt verbranding met energierecuperatie nog een piste. Door de hoge calorische waarde van het rubber is dit een energierijke stroom.

Maar het schoentje wringt bij de verwerking van de materialen. Er is onvoldoende afzet. Het merendeel van het gerecupereerde rubber wordt vandaag ingezet in sportvelden in synthetisch kunstgras. De toevoeging van rubber granulaten vormt een schokdempende laag. Maar door de druk die tijdens het sporten op de granulaten wordt uitgeoefend kunnen schadelijke stoffen vrijkomen en microplastics ontstaan. In het kader van de REACH wetgeving wordt onderzocht of er een ban op dergelijke toepassing moet komen. Het verdict is nog voor dit jaar, maar de industrie gaat ervanuit dat deze afzetmarkt noodgedwongen gesloten zal worden. Alternatieven zijn schokdempende matten (voor speeltuinen of koeienstallen) en allerhande rubberen voorwerpen (bankjes, paaltjes …). Er zal echter onvoldoende afzet overschieten in Europa. Vandaag wordt nog altijd 1/3 van de banden in Europa verbrandt. Daar zal door het verkleinen van de afzetmarkt, een ware ramp voor de recyclage van banden en de kostprijs van de verwerking, geen verbetering in komen.

De technologie ontbreekt vandaag om van de granulaten en poeders van eindeleven rubberen banden weer rubberen banden te maken. Dat heeft enerzijds te maken met het volume. In België zou dat moeilijk rendabel te organiseren zijn. Anderzijds was er ook een ‘eenvoudige’ piste beschikbaar door de toepassing in sportvelden. Nu die eerste poort zich lijkt te sluiten, is het belangrijk om interessante toepassingen te vinden om de materialen zo hoog mogelijk te valoriseren. Dat begint met hergebruik stimuleren. Loopvlakvernieuwing werd in het verleden in België (en in andere landen) op grotere schaal toegepast, maar moet afrekenen met de concurrentie van goedkope Aziatische banden. Dit kan op korte termijn ervoor zorgen dat er minder banden verbrand worden. De overheid kan er zijn rol in spelen door op vlak van banden in te zetten op green public procurement en loopvlakvernieuwing aan te moedigen. Het zou in elk geval de vraag en dus ook de wil om te investeren in de juiste machines ervoor kunnen aanwakkeren. 

Maar de belangrijkste piste om werk van te maken is het gebruik van gerecycleerde banden in nieuwe banden. Ook Recytyre zit wat dat betreft niet stil. Met zijn GREEN.er fonds ondersteunt het onderzoek om tot nieuwe, duurzame en circulaire toepassingen te komen voor de derivaten van autobanden. De uitdaging in recycled content voor banden, met al hun verschillende rubbersamenstellingen, wordt om ze tot zo homogeen mogelijke stromen te verwerken. Laten we die handschoen met zijn allen opnemen.