Samen evolueren naar een circulaire bouweconomie

Zo’n 30 tot 40% van ons afval komt uit de bouw . Bouwbedrijven, bouwmateriaalproducenten, lokale en regionale overheden, private bouwheren, onderzoekers en andere organisaties willen dit substantieel verminderen en gaan daarom samenwerken om circulair bouwen in Vlaanderen tot dagelijkse realiteit te maken. Dit is de missie van het initiatief Green Deal Circulair Bouwen dat op 22 februari tijdens Batibouw gelanceerd werd door Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Koen Van den Heuvel en geïnitieerd is door Vlaanderen Circulair, de OVAM en de Vlaamse Confederatie Bouw.

De bouwsector heeft een belangrijke impact op het totale materialengebruik in Vlaanderen. Gemiddeld is 30 tot 40% van ons afval terug te brengen naar de bouwsector. De wijze waarop we bouwen en wonen heeft bovendien een grote invloed op onze CO₂-voetafdruk. Door de omvang van de sector en het totale volume aan materialen, maakt een gezamenlijke verandering richting circulaire economie echt het verschil. De bouw is een typische omgeving waar diverse sectoren samenwerken om tot betere resultaten te komen. Hier is dus een groot potentieel om de ketens maximaal te sluiten, zeker omdat deze ketens vooral lokaal georganiseerd zijn. Om de circulaire principes in de bouw versneld in de praktijk te brengen en knelpunten bloot te leggen, is er nu de Green Deal Circulair Bouwen. In totaal engageerden al meer 300 ondernemers zich om er werk van te maken.

Wat is circulair bouwen?

Er wordt uitgegaan van drie hoofdprincipes. Circulair bouwen betekent in de eerste plaats veranderingsgericht ontwerpen en bouwen. De noden en wensen van gebruikers en maatschappij zullen immers blijven veranderen. Het doel is dan ook gebouwen te creëren die de verandering efficiënt ondersteunen. Daarnaast staan uiteraard de principes van de circulaire economie voorop. In essentie gaat het er dan om kritisch materiaalgebruik;  dat zoveel mogelijk hergebruikt en gerecycleerd kan worden met een zo hoog mogelijk waardebehoud en levensduurverlenging. Dit vergt nieuwe business­modellen en samenwerking doorheen de bouwketen. Ten slotte is er nog het materialenpaspoort. Dit registreert alle materialen in een gebouw op een digitaal platform. Gebouwen kunnen zo getransformeerd worden tot een grondstoffendepot, want materialen kunnen maar hoogwaardig en veilig opnieuw ingezet worden als ze een identiteit en een gedocumenteerde historiek hebben.

Wat houdt de Green Deal in?

Sfeerbeelden tijdens de ondertekening van de Green Deal Circulair Bouwen.

In de Green Deal staat samen doen en leren centraal. De deelnemers starten experimenten en brengen hun kennis en ervaring samen in een lerend netwerk. Er worden tools, methodieken en nieuwe vormen van ketensamenwerking uitgetest. Daarnaast werkt een onderzoeksgroep aan de zogenaamde ‘randvoorwaarden’: dat zijn juridische, economische en andere drempels die geïdentificeerd worden. Data en ervaringen uit de experimenten voeden dit onderzoek. Samen moet dat leiden tot oplossingen. De deelnemers worden viermaal per jaar samengebracht om hen te inspireren met Vlaamse en buitenlandse cases. Tijdens deze bijeenkomsten wordt er aan de slag gegaan met concrete vraagstukken en brengen de deelnemers  hun ervaringen, tools en meetinstrumenten in. Zo wordt er ontdekt wat de omslag naar een circulaire economie kan betekenen voor de bouwsector. Omdat sommige organisaties al enige ervaring hebben en de materie voor anderen nog helemaal nieuw is zal er ook online een basisvorming aangeboden worden. Zo krijgt iedere deelnemer de kans om op zijn eigen ritme te leren op momenten die hem/haar het beste uitkomen.