Oud papier: van inkomsten naar kosten

De Europese markt voor oud papier en karton heeft het moeilijk. Door het wegvallen van de export naar het Verre Oosten is er een overaanbod ontstaan in karton en papier wat de marges naar beneden gedreven heeft. Bovendien zijn de kosten gevoelig de hoogte in gegaan door de steeds strengere kwaliteitseisen van de papierfabriek. Met het faillissement van Papnam is al een eerste slachtoffer gevallen. Wat zal de toekomst brengen?

België produceert jaarlijks ongeveer 1,7 miljoen ton oud papier. Dankzij de performante inzamelsystemen in ons land is dat papier van goede kwaliteit en voldoet het aan strenge internationale normen. Toch is afzet een probleem geworden. Wat is er aan de hand? Veel heeft te maken met de beslissing van China om zijn markt te sluiten voor Europees gesorteerd oud papier door hogere kwaliteitseisen op te leggen. Dat heeft ook in andere Aziatische landen (Filippijnen, Maleisië, Indonesië …) de bal aan het rollen gebracht. Waar Azië tot voor kort wereldwijd de grootste afnemer was, is de export naar deze regio nu quasi volledig stilgevallen. Resultaat? De verwerkingsinstallaties elders in de wereld worden overspoeld en de marges vallen terug. In sommige gevallen moet er nu bijbetaald worden voor de inzameling van oud papier en karton. Plots gaat de stroom oud papier geld kosten in plaats van een bron van inkomsten te vormen en dat bemoeilijkt de relaties van de inzamelaars en de leveranciers. Positieve prijzen zijn immers altijd de kracht achter de sterke selectieve inzameling geweest.

Waar Azië tot voor kort wereldwijd de grootste afnemer was, is de export naar deze regio nu quasi volledig stilgevallen. De verwerkingsinstallaties elders in de wereld worden overspoeld en de marges vallen terug.

Geen afzetmogelijkheden meer?

Moeten we nu vrezen dat er (tijdelijk) geen afzetmogelijkheden meer zijn? Allicht niet, maar het is toch een vraag die zich voor de eerste keer opdringt, wat een volledig nieuw gegeven is voor de sector. Begin volgend jaar zullen er nieuwe productiemachines opstarten in Duitsland en ook voor erna werden er reeds bijkomende capaciteiten aangekondigd. De slinger kan dan weer naar de andere kant overhellen en voor een structurele overcapaciteit zorgen. Is er voldoende afzet voor deze producten? Daarom moet er ingezet worden op kwaliteit. Dat betekent enerzijds een goede sortering aan de bron, anderzijds zal de recuperant moeten investeren in een nog verder doorgedreven scheiding van residuen. Niet dat hij vandaag beloond wordt met een hogere prijs ten opzichte van lagere kwaliteiten, maar hij garandeert zich hiermee wel afzetmogelijkheden. Want wanneer er een mondiaal overschot is, zal de vraag naar betere kwaliteiten overeind blijven.

Hogere kosten

Maar ook daar knelt het schoentje. Inzamelaars vinden steeds meer niet recycleerbare materialen terug tussen het papier en karton. Kartonnen bekers die hun plastic broertjes vervangen op festivals, zijn bijvoorbeeld voorzien van een coating om diezelfde functionaliteit van kunststof te kunnen evenaren. Het maakt ze echter niet recycleerbaar en dus niet welkom in papierverwerkingsbedrijven. Daarnaast belanden elektrische toestellen tussen het papier. Iets wat grotere zorgen moet baren want ze bevatten vaak lithium-ion batterijen die sorteermachines niet lusten. Ze kunnen tot ontploffing komen met alle gevaren van dien voor de operatoren aan de lijn. Lithiumbranden zijn niet te blussen en hebben reeds volledige installaties in de as gelegd. Neem daarbij nog de toegenomen transportkosten door de stijgende brandstofprijzen en de kilometerheffingen en het is duidelijk dat de inzamelaars van oud papier en karton zwaar onder druk staan in de huidige markt.  

Crisis eist eerste slachtoffer

In oktober kwam het nieuws dat Papnam uit Auvelais de boeken neerlegt. Dit bedrijf verzamelt en sorteert niet-gevaarlijk afval, met een sterke focus op karton, papier en folie. Christian Zandona, gedelegeerd bestuurder van de SEOS groep waartoe Papnam behoort: “Onze klanten verzamelen het materiaal in containers van 10, 20 of 30 m³. Wij halen ze op, sorteren het afval en persen het in balen van 500 kg om het dan te exporteren. De voorbije twaalf maanden zijn de prijzen enorm gedaald en is ook het volume sterk teruggevallen. Daardoor stapelden de verliezen zich maand na maand op.”