Nieuwe spelregels voor import en export afval op komst

Om afval te importeren en exporteren, moeten bedrijven rekening houden met EVOA, de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen. Een wetgeving die bedrijven vaak grijze haren bezorgde door de administratieve verplichtingen en de soms oplopende wachttijden. Een nieuwe versie moet aan die grieven tegemoetkomen en het makkelijker maken om afval binnen Europa te importeren en exporteren. Tegelijk wordt export naar buiten Europa strenger aangepakt om erover te waken dat het afval wel degelijk een tweede leven zal krijgen. Dat is alvast de basis van het voorstel dat nu op tafel ligt en dit jaar langs de Europese organen moet passeren.

De Europese Commissie publiceerde op 17/11 jongstleden een voorstel tot herziening van de EVOA wetgeving. Tot 17 januari werd een publieke consultatie gehouden, waarin alle betrokken stake­holders de mogelijkheid kregen om hun input te geven. De volgende stappen zijn dan de Europese Raad en het Europese parlement, voor­bereidend werk van nog ongeveer anderhalf jaar, om dan in 2023 uit te monden in nieuwe regelgeving. 

Een eerste belangrijke werf voor de Commissie was het vinden van een manier om het transport van afval binnen Europa te faciliteren. Een belangrijke voorwaarde om Europa uit te bouwen tot recyclage­hub. Digitalisering zal daarin de sleutel tot succes worden. Het voorstel spreekt over het opzetten van een Europees gecentraliseerd systeem voor de digitalisering van notificaties. Dit zou een geweldige stap voorwaarts betekenen. Hoewel Vlaanderen al een systeem kent om EVOA-dossiers te digitaliseren en we met Ewastra een systeem hebben om afvaltransportdocumenten te digitaliseren, staan de meeste lidstaten op dat vlak nog nergens.. Documenten verwerken kan daar bijzonder veel tijd opslorpen. Met een Europese aanpak daarentegen zouden ze een plug-and-play systeem aangereikt krijgen om snel de efficiëntie voor recyclagebedrijven te verhogen. Een project van langere adem, want na de goedkeuring zal het nog één tot twee jaar duren vooraleer het er effectief is. Een goede tussenoplossing zou daarom zijn dat autoriteiten ook elektronische middelen aanvaarden om de notificaties in goede banen te leiden.

Een tweede element in het faciliteren van afvaltransport en -export binnen Europa is een aanpassing in de procedure voor ‘vooraf goed­gekeurde inrichtingen’ (PAF-statuut). Een statuut dat de mogelijkheid geeft om kennis­gevingen in te dienen die voor een langere periode geldig zijn en de administratielast voor recyclagebedrijven gevoelig verlaagt. Het voorstel wil deze periode enerzijds verlengen van maximaal drie tot mini­maal zeven jaar en anderzijds de bewijslast verleggen. Als de autoriteiten het statuut voor een kortere periode dan die zeven jaar willen goedkeuren, zullen ze zelf moeten uitleggen en aantonen waarom dat bevorderlijk is. 

Hiermee wordt al een flinke stap voorwaarts gezet in het faciliteren van afvaltransport en -export. Wel moet nog steeds een ongelijke concurrentie aangegaan worden met virgin materialen. Daar brengt dit voorstel helaas nog geen verandering in. Als het afval opgewerkt is tot secundaire grond­stoffen die niks moeten inboeten aan kwaliteit ten opzichte van virgin materialen, waarom vallen ze dan nog onder de EVOA-wetgeving, die veel zwaardere verplichtingen met zich meebrengt voor recyclage­bedrijven? Daarnaast blijven er nog te veel (onnodige) notificaties over. Hoewel het vaak om hernieuwingen gaat, moeten de lokale autoriteiten uitgaan van tabula rasa en telkens dezelfde informatie opvragen en goedkeuren. Het zou al een flinke slok op de borrel schelen mocht er voor afval met dezelfde samenstelling niet telkens een nieuw dossier geopend moeten worden. 

De tweede reeks van aanpassingen aan de EVOA-wetgeving hebben te maken met de export van afval buiten Europa. Vooral voor de export naar niet-OESO landen worden bijkomende ver­plichtingen voorgesteld en wil men evolueren naar een dubbel controlesysteem. Zo zou er een Europese lijst moeten komen van landen waarnaar export mogelijk is, die elke twee jaar een update krijgt. Die landen moeten dan expliciet aantonen dat ze afval willen ontvangen, dat er een natio­naal afvalbeleid voor bestaat en dat ze het afval op een correcte manier verwerkt zal worden qua capaciteit en kwaliteit. Daarnaast zouden deze installaties een onafhankelijke audit moeten ondergaan door een derde partij. OESO-landen daarentegen krijgen een flexibelere behandeling, aangezien men ervan uitgaat dat ze ecologisch al een stapje verder staan en duidelijke normeringen rond de verwerking van afval in voege hebben. Hier geldt de Europese regelgeving. Ook in deze brengt de nieuwe wetgeving ons overigens geen stap dichter bij een gelijk speelveld tussen virgin en secundaire grondstoffen. In een prijsbewuste markt die sterk om prijzen draait, staan admini­stratieve lasten als deze een doorbraak op grote schaal van recyclaat in de weg. Afwachten of daar nog aan gesleuteld zal worden.