Nieuwe regels rond import en export kunststof afval

Als plastics met een slecht milieu-imago worstelen, heeft dat veel te maken met wat het plastic afval in zee allemaal kan aanrichten van schade. Beelden die het probleem ook op de politieke agenda gezet hebben. Initiatieven zoals het verbod op single use plastics zijn daar al een voorbeeld van. In 2021 ging Europa nog een stapje verder door de regel voor de import en export van kunststof afval te verstrengen. Hiermee wil men verhinderen dat het vervuild kunststof afval elders op een verkeerde, niet milieuvriendelijke manier verwerkt zou worden. 

De Conventie van Bazel legde het nieuwe kader voor de import en export van kunststoffen vast. De regelgeving, die van kracht is sedert 1 januari 2021, komt er in de praktijk op neer dat men in Europa enkel nog ‘schoon’ afval of secundaire grondstoffen vrij mag exporteren. Van zodra een zekere vervuilingsgraad is overschreden, dringt een notificatieprocedure zich op. In dat geval moeten exporteurs de aangewezen nationale instantie van het land van herkomst en bestemming op de hoogte stellen. Het invoerende land zal ook nadrukkelijk zijn toestemming moeten geven voor de import van de betreffende afvalstroom. De uitvoer van ‘gecontamineerde’ afvalstromen naar landen buiten de OESO wordt zelfs verboden. Voor de import en export van kunststof afval binnen de Europese Unie hanteert men een maximale vervuilingsgraad van 6%. Voor export buiten Europa gaat het zelfs om slechts 2%.

Een ontwikkeling die de sector met lede ogen zag gebeuren. Recyclagebedrijven in Europa vreesden dat de regels die de Conventie van Bazel voorstelde, ver­woestende gevolgen konden hebben. De ad­mini­stratieve en financiële lasten die gepaard gaan met notificatie­procedures kunnen immers een rem op de groeiende recyclage-industrie vormen en dus ook op het tot stand komen van een circulaire economie. Want op die manier wordt het recyclaat nog moeilijker gemaakt om op te boksen tegen primaire grondstoffen die daarentegen ongehinderd kunnen ingevoerd worden, ongeacht hun milieu-impact. Bovendien bleef ook een ander stuk wetgeving nog achterwege. EU Verordening 2021/1840, die op hetzelfde moment moest ingaan, kwam er pas in november. Deze regelgeving geeft duidelijkheid over welke afvalstromen nog naar welke landen buiten de OESO mogen geëxporteerd worden. Dat maakte dat recyclagebedrijven elf maanden lang in onzekerheid verkeerden. Er moest in doe periode voor alle export naar niet-OESO landen een kennisgevingsprocedure worden opgestart. Een tussentijdse oplossing die niet overal even strikt werd toegepast en opgevolgd wat zorgde voor oneerlijke concurrentie binnen Europa.

De recyclage-industrie pleit dus om meer vrijheid. Er is weldegelijk voldoende bewustzijn rond het probleem van kunststof afval in zee, maar met de in Europa aanwezige infrastructuur om kunststof afval op een duurzame manier te verwerken, hoeft er eigenlijk niks in zee te landen. Men kan echter niet verwachten dat elke lidstaat voor elke kunststof afvalstroom over een adequate recyclageoplossing beschikt. Het schaalvoordeel is immers cruciaal om de concurrentie met primaire grondstoffen aan te gaan. Daarom is het fundamenteel dat vrije import en export binnen Europa behouden blijven en de administratieve lasten tot een minimum beperkt worden. Alleen op deze manier kunnen de Europese recyclagedoelstellingen gehaald worden en ligt er een Europese circulaire economie in het verschiet.