Moeilijke evenwichtsoefening om afvalvolumes jaarlijks in te schatten

Om al die schepen optimaal te ontvangen, beschikt de haven over een uitgebreid pakket aan diensten, perfect op elkaar afgestemd om tot de hoge productiviteit te komen waar ze bekend voor staat. Afvalbeheer maakt daar integraal deel van uit. In 2020 werd er zo 154.000 m³ van de schepen gehaald. Het inzamelen van afval gebeurt niet door Port of Antwerp zelf, maar door de erkende havenontvangstvoorzieningen. Port of Antwerp is verantwoordelijk voor het beheer van het incentive systeem dat schepen ertoe moet aanzetten hun afval op de juiste manier af te geven en niet zomaar in zee te lozen.

Met haar 80 km landinwaartse ligging, vormt de haven van Antwerpen de snelste en meest duurzame verbinding met het Europese achterland. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat er in 2020 maar liefst 13.655 zeeschepen aanmeerden, goed voor een totale goederenoverslag van 231 miljoen ton cargo. “Weliswaar een daling met 3,1% ten opzichte van 2019, maar gezien de uitzonderlijke omstandigheden gelinkt aan corona toch een goed resultaat. Containertrafiek ging er zelfs op vooruit en overschreed voor het eerst de kaap van 12 miljoen TEU”, vertelt Nele Ide, Port Dues Senior Advisor bij Port of Antwerp. Duurzaamheid is een belangrijk speerpunt voor de haven. “Het is de maatschappij die ons de ruimte geeft om te groeien. Daarom willen we het ook zo verantwoord mogelijk aanpakken. We willen een wereldhaven zijn die mens, klimaat en economie met elkaar verzoent. We proberen dat door te trekken in alles wat we doen met specifieke programma’s zoals het Clean Port Program”, vult Katrien Van Itterbeeck aan. Zij is Program Manager Sustainable Shipping.

In de haven zelf zijn er verschillende initiatieven om zwerfafval te beperken. “De drijfafvalboot Condor haalt bijvoorbeeld jaarlijks 50 ton zwerfafval op. Het gros daarvan, zo’n 80%, komt eigenlijk van landzijde. Het betreft vooral verpakkingsmateriaal”, vat Van Itterbeek samen. Port of Antwerp kijkt ook verder dan zijn eigen wateren. Vanuit Europa wordt aan de haven gevraagd om een financieel incentive systeem te beheren dat schepen moet aanmoedigen hun afval af te geven aan de havenontvangstinstallaties wan­neer ze aanmeren. “Elk schip dat aanmeert zal een afvalbijdrage betalen. Dat maakt deel uit van de aanloopkosten. Een deel ervan is een vaste bijdrage, het andere deel varieert in functie van de grootte van het schip. Om een idee te geven, voor een grote zeetanker bedraagt de totale afvalbijdrage 800 euro. De geïnde afvalbijdragen worden vervolgens gebruikt om schepen een financiële tussenkomst te geven wanneer ze afval afgeven. De tussenkomst is afhankelijk van het type en de hoeveelheid afgegeven afval. Deze informatie wordt ons meegedeeld door de havenontvangstinstallaties.”

De uitdaging voor Port of Antwerp schuilt erin om een juiste inschatting te maken van hoeveel afval er het komende jaar zal worden afgegeven. Er moet immers voldoende geld in het afvalfonds zitten om de tussenkomsten te dekken. De afvalbijdragen worden in oktober reeds vastgelegd en gecommuniceerd aan de havengebruikers. Van Itterbeeck: “Geen gemakkelijke oefening aangezien er bijzonder veel factoren een rol spelen. Je merkt ook dat grote rederijen wel degelijk rekening houden met de tarieven en de haven waar ze de afgifte van hun afval doen in functie daarvan kiezen. Binnenkort wordt de bepaling van de afvalbijdragen zelfs nog een tikkeltje lastiger. Omdat er nog te veel vaste afvalstoffen (vergelijkbaar met het huishoudelijk) in zee verdwijnen, werd de Europese richtlijn aangepast. De nieuwe Europese richtlijn voorziet in een aanpassing van het incentive systeem waardoor er in de toekomst geen directe vergoeding meer in rekening gebracht mag worden voor afval dat behoort tot annex V van het Marpolverdrag. Dit betekent concreet dat de afgifte van annex V afval volledig zal moeten gedekt worden door de afvalbijdragen.” Momenteel zijn de verschillende Europese lidstaten bezig met de implementatie van dit nieuwe wetgevende kader. “Het is koffiedik kijken hoeveel extra afval dat precies zal opleveren. Maar we weten ook niet wanneer welke haven zal overschakelen. Ook dat kan zijn invloed hebben”, aldus Ide.