Meer batterijen beter recycleren

Vandaag landt er nog één batterij in 100 kg huishoudelijk restafval. Nog altijd eentje te veel, zeker als het een lithium-ion batterij betreft. Beheersorganisme Bebat blijft er dan ook alles aan doen om meer batterijen zo eenvoudig en veilig mogelijk in te zamelen en te sorteren.

Bebat, opgericht in 1995, geeft invulling aan de uitgebreide producenten­verantwoordelijkheid voor batterijen. Vandaag zijn reeds meer dan 4.000 bedrijven, batterijproducenten of producenten van producten met batterijen, aangesloten. In België werd er in 2020 3.357 ton aan batterijen ingezameld. Daarmee zijn we koploper in Europa. Bebat staat ook in voor de volgende stap in de verwerking: het uitsorteren van de batterijen. Elke batterij die wordt ingezameld belandt bij Sortbat in Tienen, waar dagelijks 500.000 batterijen over de transportband rollen. Nele Peeters: “Een initiatief dat tien jaar geleden van start ging. Aan de hand van vier stappen, manueel, magnetisch, mechanisch en elektronisch sorteren, proberen we verwerkers zo zuiver mogelijke stromen van chemische families aan te leveren.” Sortbat kan bijzonder mooie cijfers voorleggen met een zuiverheid van 99,5%. Een Europees record, of wat dacht u?

Toch blijft Bebat allerminst op zijn lauweren rusten. De organisatie doet er alles aan om iedereen meer en beter batterijen te laten recycleren. De problematiek rond lithium-ion batterijen is de beheersorganisatie dan ook niet vreemd. “Lithium-ion batterijen bevatten in tegenstelling tot de klassieke alkaline batterijen, solventen, ontbrandbare stoffen dus. Daarnaast kan ook het aanwezige lithium voor een chemische reactie zorgen wanneer het in contact komt met water of zuurstof. Daarom moeten inzamel- en recyclageprofessionals ze met de nodige voorzichtigheid hanteren”, vertelt Hendrik Hendrickx. Ze worden populairder, onder meer omwille van de grote energiedichtheid, waardoor ze veel energie op korte tijd kunnen vrijgeven. “Het is een technologie die bovendien in volle evolutie is. De fabrikanten zoeken zelf actief naar een andere chemische samenstelling, om de prestaties te verbeteren en de kosten te drukken, maar zeker ook om de veiligheid te verhogen. Er wordt bijvoorbeeld veel verwacht van solid state batterijen (zonder vloeibaar elektrolyt). We zien verder dat batterijen steeds vaker geïntegreerd zitten in het toestel. De consument kan ze er zelf niet meer uithalen, de verwerker krijgt er dus een ontmantelingsstap bij – iets waar ze dus rekening mee moeten houden in hun proces.”

Uiteindelijk belanden slechts 10 tot 13% van gebruikte batterijen in het huishoudelijk afval. “In elke afvalstroom zit vervuiling. Het is niet dat lithium-ion batterijen meer dan andere chemische families verkeerd gesorteerd worden, maar dat, wanneer er zich dan wel een sorteerfout voordoet, dit andere risico’s met zich meebrengt bij de verwerking. We zien de populariteit van batterijen sowieso toenemen”, aldus Hendrickx. Om de efficiëntie en de veiligheid van het inzamelen te verbeteren, liet Bebat daarom nieuwe containers ontwikkelen. Peeters: “Vorig jaar hebben we het inzamelproces onder de loep genomen om te zien wat we konden verbeteren. Voortaan horen grote, krachtige batterijen thuis in het recyclagepark, de kleinere batterijen zijn nog steeds welkom in onze andere inzamelpunten in onder andere scholen en retailzaken.” Bebat beschikt in totaal over ongeveer 24.000 inzamelpunten. Het paste ook het design van zijn recipiënten aan om dit zeer duidelijk te maken. Passen ze niet door de conische inwerpopening, dan moeten ze dus naar het recyclagepark. “Verder kregen ze telemetrie mee. Om te monitoren wanneer ze geleegd moeten worden, maar ook om de temperatuur in de gaten te houden. Er gaat een alarm af, wanneer er in de container een temperatuursverhoging ontstaat. Ze zijn bovendien zo ontworpen dat ze een vlamdovend effect hebben, mocht er toch een kortsluiting ontstaan. De recyclageparken zijn uitgerust met speciale ASP containers die geschikt zijn voor de inzameling van grote en/of beschadigde batterijen. Die is zodanig brandveilig gebouwd dat hij de brand tot 10 uur kan inkapselen”, gaat Peeters verder.

Ook in zijn sorteervestiging Sortbat geeft Bebat het goede voorbeeld om de brandveiligheid te optimaliseren. Te beginnen met compartimentering. Hendrickx: “Als er dan een incident gebeurt, blijft de schade beperkt tot slechts een deel van het gebouw.” Daarnaast speelt technologie een hoofdrol. Met snuffelaars en optisch-thermische camera’s om rook op te sporen, overal toegankelijke branddekens en aangepaste brandblusapparaten (CAFS blussers). “Maar het belangrijkste blijft toch het bewustmaken van de mensen. Wij voorzien bijvoorbeeld veel opleidingen voor onze medewerkers om ze de gevaren te laten herkennen en te leren de juiste procedures te volgen. Na elke shift worden de containers uit de productie gehaald en in speciale opslagplaatsen ondergebracht. En we zetten natuurlijk in op sensibiliseringscampagnes voor de consument om de batterijen reeds aan de bron op de juiste manier batterijen te laten inzamelen”, besluit Peeters.