Hoe zetten Vlaamse partijen in op circulariteit?

De circulaire economie zal nog niet de inzet van de komende verkiezingen vormen. Maar het thema wint wel aan belang dus is het belangrijk om weten hoe de verschillende politieke partijen hieraan invulling willen geven. Het zal immers mee het aangezicht en de toekomst van onze sector en onze maatschappij bepalen. RecyclePro legde de Vlaamse politieke partijen daarom drie vragen voor. Van CD&V, Open VLD en sp.a kwamen er geen antwoorden. Daar brandt de circulaire ambitie duidelijk minder hard.

De vragen:

1) Mocht uw partij de nieuwe minister voor Circulaire Economie mogen leveren, wat zouden dan zijn of haar prioriteiten zijn?

2) Er worden al veel maatregelen genomen om sortering en recyclage te stimuleren. Welke maatregelen zou uw partij voorstellen om het gebruik van gerecycleerde materialen te verbeteren?

3) De circulaire economie zal een wisselwerking worden tussen de publieke en de private sector. Hoe zou uw partij de rollen tussen hen verdelen?

De antwoorden:

Groen – Meyrem Almaci

  1) We maken van België een koploper in de circulaire economie. We bepalen in overleg met alle stakeholders duidelijke doelstellingen en maatregelen om het grondstoffengebruik en de afvalproductie drastisch te verminderen. Een kennisplatform circulaire economie biedt de nodige ondersteuning. Verder willen we de lasten op arbeid verschuiven naar grondstoffen, vervuiling, afval en energie. Dankzij die taxshift kosten activiteiten die waarde behouden of toevoegen minder dan activiteiten die waarde onttrekken van de natuur. Een product herstellen of materialen recupereren kost dan minder dan een nieuw product maken. En lokaal gemaakte duurzame producten worden goedkoper dan producten waar veel transport aan te pas komt. Milieukosten, zoals het verbruik van grondstoffen en energie, afvalverwerking en CO₂-uitstoot, verrekenen we via gerichte heffingen mee in de productieketen. We verminder de btw op hergebruik, reparatiediensten, diensten voor gedeeld gebruik of collectieve inzameling. Zo verminderen we het concurrentienadeel waar duurzame bedrijven vaak tegenaan botsen. Ten slotte krijgen leernetwerken en pilootprojecten die slim en duurzaam productontwerp en productdienstsystemen uitrollen de wind in de zeilen.

2) We ontwikkelen een kwaliteitsindex voor gerecycleerde grondstoffen, zodat afval op een veilige en kwaliteitsvolle manier kan ingezet worden als grondstof. Belemmerende regelgeving die het gebruik van gerecycleerde materialen in de weg staat, nemen we zoveel mogelijk weg, waarbij we tegelijkertijd de veiligheid en gezondheid waarborgen. We stimuleren samenwerking tussen bedrijven om reststromen nuttig in te zetten. Bijvoorbeeld door het in kaart brengen van die reststromen. Bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen worden complementaire bedrijven geclusterd om de industriële kringlopen maximaal te sluiten. We versterken de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid om de circulaire economie te stimuleren. Breng je een product op de markt met minder afval- en verwerkingskosten op het einde van de levenscyclus, dan betaal je ook minder bijdragen. Verbrandingsovens voor restafval bouwen we af. Nieuwe capaciteit is uitgesloten. Met een ambitieus strategisch plan zorgen we ervoor dat er tegen 2050 nauwelijks nog afvalverbranding nodig is.

3) De overheid zorgt voor een stimulerend kader en geeft het goede voorbeeld via een circulair inkoopbeleid. Bij openbare aanbestedingen spelen de mate van hergebruik, herstelbaarheid en recuperatie of recyclage van materialen een belangrijk rol als selectiecriteria. De overheid bevordert nieuwe samenwerkingsverbanden in het kader van de ontwikkeling van een circulaire economie.

N-VA – Andries Griffoy

1) We moeten de wetgevende drempels (product-, afvalwetgeving) wegwerken die ervoor zorgen dat de circulaire economie zijn maximale potentieel vandaag in Vlaanderen nog niet helemaal kan benutten. Dit vergt maatregelen zowel op Europees, federaal als Vlaams niveau. Ook willen wij inzetten op digitalisering. Digitalisering maakt een betere traceerbaarheid van materiaalstromen mogelijk, wat de efficiëntie en de mogelijkheden van de circulaire economie vergroot. Wij zetten ook sterk in op sensibilisering naar de ‘prosument’, want de strijd tegen de afvalberg is een gedeelde verantwoordelijkheid en begint bij bewustwording.

2) Gerecycleerde materialen bekijken wij zoveel mogelijk als de overeenkomstige primaire grondstoffen. Belemmeringen op het gebruik van gerecycleerde materialen werken we weg. In overheidsopdrachten geven we meer aandacht aan duurzaamheid, wat zich kan vertalen in het gebruik van gerecycleerde materialen.

3) De overheid moet in de eerste plaats de facilitator zijn: een duidelijk en eenvoudig kader scheppen waarbinnen privébedrijven hun ding kunnen doen. Die innovatieve bedrijven willen we in Vlaanderen verankeren door de juiste omgevingsfactoren te scheppen. Naast goede wetgeving valt het ondersteunen van een gezond ecosysteem en het uitwerken van een Vlaamse langetermijnvisie daaronder. Vlaanderen Circulair, de speerpuntclusters en de innovatieve bedrijfsnetwerken brengen overheid, kennisinstellingen, bedrijven en burgers bij elkaar.

PvdA – Jos D’Haese

1) Elke producent en invoerder wordt principieel verantwoordelijk voor het afval van zijn waren. Die verantwoordelijkheid kan per sector georganiseerd worden, maar kan niet afgekocht worden. Het verbranden van afval, ook al is het met energieproductie, zal uitgefaseerd worden. Dit vergt natuurlijk een herdenken in functie van hergebruik, herstelmogelijkheid, scheiding in onderdelen of grondstoffen, zodat ze nuttig besteed kunnen worden op de hoogst mogelijke waardeschaal. Specifiek ijveren wij ook voor een circulaire petrochemische sector. Zij zijn één van de grootste emissiebronnen in België, maar hebben tevens de technologische sleutel in handen om de Belgische industrie klimaatneutraal te maken. Wij opteren voor opslag van energie uit wind en zon onder de vorm van groene waterstof. Groene waterstof kan verder reageren met CO₂ uit rookgas of uit de atmosfeer tot synthetische grondstoffen, ter vervanging van aardgas of aardolie.

2) We willen herstelateliers en demontagewerkplaatsen veralgemenen. Bij sloop of opruiming moeten we de nauwgezetheid opvoeren. Ook moet er een materialen- en grondstoffenbank komen. Dat zal mee helpen aanbieders en vragers van grondstoffen met elkaar te verbinden. Correct prijzenbeleid dat voorrang geeft aan hergebruik van grondstoffen boven nieuwe ontginning. Campagnes, die het wegwerpgedrag ontraden, verderzetten.

3) Zuiver en gesorteerd aanbieden van afval of goederen, vergt arbeid van de aanbieder. We weigeren daarom taksen of boetes voor wie correct aanbiedt. Aanbieden in containerparken dient gratis te zijn. Begeleiding en scholing van medewerkers in containerparken helpt om de afvalstromen meer hoogwaardig in te zamelen en de restfractie te reduceren. Door statiegeld in te voeren op blikjes en plastic flessen kan de hoeveelheid zwerfvuil drastisch verminderd worden. Veralgemenen van het statiegeldprincipe voor divers leeggoed en verpakking kan. Leeggoed moet in elke grotere winkel ingeleverd kunnen worden, zonder beperking naar merk of plaats van aankoop. Sorteerstraatjes zouden bij elk grootwarenhuis moeten zijn, en verder op strategisch gekozen plaatsen. Winkels dienen vergoed te worden voor dit werk door de producenten en invoerders van de goederen. Wij opteren om alle industriële sectoren een strikt en bindend emissiereductieplan op te leggen, om tot een nulemissie te komen in 2050. Dit zou de private sector verplichten om na te denken over hun grondstoffen- en energiegebruik en kadert in een sociaal rechtvaardige transitie naar klimaatvriendelijke industriële productieprocessen.    

Vlaams Belang – Stefaan Sintobin

1) Met de omvorming van het Vlaams Afvalstoffendecreet naar een Vlaams Materialendecreet en de opmaak van een Vlaams Materialenprogramma werd een aanzet gegeven en vestigden we als Vlamingen ook een reputatie op Europees niveau. De uitbouw van een circulaire economie dient gepaard te gaan met nieuwe modellen van productontwerp, productie, beheer, eigenaarschap, consumptie en hiervoor zijn uiteraard een aangepaste regelgeving, fiscaliteit en ondersteuningsbeleid noodzakelijk. Het gebruik van gerecycleerde materialen in nieuwe producten dient te worden verhoogd. Bedoeling moet zijn om zoveel mogelijk producten op de markt te laten komen die recycleerbaar zijn.

2) In Vlaanderen worden al geruime tijd zuivere afvalstromen gerealiseerd die op een economisch rendabele manier te recycleren zijn. Als Vlaams Belang willen we dat gesorteerd afval nog meer kan worden gerecycleerd. De vraag naar gerecycleerd materiaal is echter nog steeds nog te klein. Nieuwe producten worden nog te vaak op basis van primaire grondstoffen gemaakt, in plaats van gebruik te maken van gerecycleerde materialen. We kunnen ons achter de vraag van de bedrijfsfederaties van de circulaire economie en de recuperatie scharen om de volgende Vlaamse Regering de Vlaamse regelgeving grondig te laten evalueren op economische duurzaamheid. Hierbij zouden dan de wettelijke bepalingen die het gebruik van gerecycleerde materialen verbieden moeten worden weggewerkt. Om de afzet van gerecycleerde materialen te bevorderen kan de Vlaamse Regering een formele End-of-Waste procedure uitwerken voor de verschillende afvalstromen. Zo wordt duidelijk wanneer een afvalstof opnieuw een grondstof of product wordt. De wetgeving die nodig is om bedrijven aan te zetten om meer gerecycleerde materialen te gebruiken zit ook federaal. Men zou voor bepaalde productieprocessen doelstellingen kunnen opleggen die het gebruik van een minimale hoeveelheid van gerecycleerde materialen bevorderen. Verpakkingen uit gerecycleerde materialen worden in ieder geval steeds interessanter, onder meer door de stijgende kostprijs van primaire grondstoffen.

3) De afvalintercommunales in Vlaanderen hebben een cruciale rol gespeeld bij de selectieve inzameling van huishoudelijk afval. Wij kanten ons niet tegen het voorstel van de bedrijfsfederaties in de circulaire economie om de Vlaamse Regering een wettelijk kader te laten uitwerken dat deze intercommunales zou toelaten om actief te worden rond het beheer van het bedrijfsafval. Vanzelfsprekend moet dit dan wel gebeuren conform de regels die gelden voor de privaatrechtelijke afvalmarkt.