“Green Deal niet begraven door de ­coronacrisis, maar juist versterkt”

Europa wil daarom tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Hoe staan we ervoor? Danielle Devogelaer, energie-experte bij het Federaal Planbureau, hield in ‘Bouwen aan een positief energieverhaal’, de interviewreeks van gas.be en Kanaal Z, een opvallend positief pleidooi. “De tijd van incrementele pasjes is voorbij, het is tijd voor een grote transformatie, een energiewende.”

Corona of niet, de Green Deal voor het behalen van de Europese klimaatdoelstellingen, blijft gelden. De ambities zijn bovendien nog wat verscherpt: tegen 2030 wil Europa 55% minder broeikasgasemissies uitstoten en tegen 2050 een volledig klimaatneutraal continent zijn. Hoe zit het daarmee? Zijn wij op de goede weg? Hoe geraken we daar zonder slagen en stoten? “Het kan verwonderen dat de Green Deal ondanks de coronacrisis niet is losgelaten”, zegt experte Danielle Devogelaer van het Federaal Planbureau dat de overheid adviseert. “Men had de economische recessie als argument kunnen gebruiken om de Green Deal te begraven, maar eigenlijk zien we net het omgekeerde. De ­klimaatdoelstellingen worden gekoppeld aan herstelfondsen en relance­plannen. Er worden enorme budgetten aangereikt om de lidstaten aan te zetten tot groene investeringen. ‘Prepare and repair the future’, dat is het motto.” 

Tegelijkertijd mogen we de ogen niet sluiten voor de kost van de transitie. “Ik citeer hierbij Eurocommissaris Frans Timmermans: “The transition will be just or there will be just no transition.” We moeten de zogenaamde ‘gele hesjes’ van vorig jaar mee betrekken in dit verhaal. Het zal geen gratis verhaal zijn, maar iedereen zal er de vruchten van kunnen plukken. Door middel van herallocatie van middelen en jobcreatie moet de transitie zo eerlijk en correct mogelijk verlopen. Bovendien moet iedereen beseffen wat het alternatief is: als we niets doen om de klimaatopwarming tegen te gaan, zullen we fors moeten investeren in adaptatie. Denk maar aan het optrekken van dijken en het heropbouwen van infrastructuur na stormen. Dat zal op termijn nog veel meer kosten”, aldus Devogelaer. 

“Veel mensen zien dit als een omwenteling met veel uitdagingen en zorgen”, gaat Devogelaer verder. “Dat is deels ook zo, maar er liggen tegelijk ook heel veel kansen voor het grijpen. Belgische bedrijven die bezig zijn met de energietransitie en tot de wereldtop behoren, staan klaar om hieraan mee te werken.” Toch beseft ook Devogelaer dat de lat hoog ligt en de timing erg strak is. “Voor een dichtbevolkt land als België zijn de ambities voor 2030 niet vanzelfsprekend, vooral omdat we een energie-intensieve industriële sector hebben, en omdat ons gebouwenpark tot het oudste van Europa behoort. Anderzijds creëren die uitdagingen net opportuniteiten voor de bouwsector en andere sectoren.”

Het klimaatvraagstuk kan niet onafhankelijk gezien worden van het debat over de kerncentrales. Voor of tegen, Devogelaer is vooral blij dat de regering duidelijke krijtlijnen heeft uitgetekend. En ze weerlegt de kritiek op de gascentrales, die gebouwd zullen worden om de kernuitstap op te vangen. “Het is niet zo dat de 6 GW van de kerncentrales één op één wordt vervangen door nieuwe gascapaciteit. We gaan ervan uit dat we tegen 2025 over heel wat meer wind- en zonne-energie kunnen beschikken. Maar er zal altijd een verschil overblijven dat we moeten opvangen met gascentrales. Gaseenheden blijven een cruciaal element in het energielandschap van de toekomst. Tegen 2050 hebben we het dan niet meer over aardgas, een fossiele brandstof, maar wel over duurzame alternatieven zoals biogas, waterstof en synthetische gassen.” In dat opzicht is Devogelaer tevreden met de opstart van de eerste Belgische biomethaaninstallatie in Fleurus. “We bouwen de nodige expertise op, en kijken vol verwachting naar de pijlsnelle evoluties in andere landen, zoals Duitsland, Frankrijk en Italië. Zij trekken aan de kar, en als klein landje zullen we daar de vruchten van plukken.”

Als Devogelaer van mening is dat gas een noodzakelijke rol zal blijven spelen, gelooft ze dan ook niet in een doorgedreven elektrificatie van de maatschappij? “Er zal altijd een mix nodig zijn”, stelt ze. “Een heel aantal toepassingen lijken niet geëlektrificeerd te kunnen worden, denk maar aan langeafstandsvluchten en industriële toepassingen aan erg hoge temperaturen. De ­Europese Commissie gaat zelfs in zijn meest ambitieuze klimaatscenario’s uit van een quasi 50/50-verdeling. We zullen dus molecules nodig blijven hebben.”

“België als energie-onafhankelijk land, dat is een sprookje. En het is bovendien economisch niet interessant”, vervolgt Devogelaer. Volgens de experte mag het invoeren van energie geen taboe zijn. “Ook vandaag zijn we al voor 80 à 85% van onze energie afhankelijk van invoer uit het buitenland. Dat maakt ons enigszins kwetsbaar, maar zolang dat gekoppeld blijft aan een gezond beleid zijn de risico’s beperkt. Kijk maar naar de invoer van aardgas: dat voeren we voor 100% in, maar we kiezen er bewust voor om al onze eieren niet in dezelfde mand te leggen. We voeren in uit onder meer Qatar, het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Nederland. Bovendien maken we niet alleen gebruik van pijpleidingen, maar ook van LNG en tankers.” Ook wat innovatieve technologieën als biomethaan en waterstof betreft, ziet ze een belangrijke rol weggelegd voor invoer. “De beschikbare ruimte in eigen land is beperkt, en dus mogen we onze ogen niet sluiten voor interessante opportuniteiten uit het buitenland.”