EU-belasting op niet-gerecycleerde plastic verpakkingen: een recyclagekans of budgetdoel?

De plasticbelasting is dus een financieel instrument. Het is niet gebaseerd op meer recyclage, maar op het dichten van een budgettekort. 

Voor elk land is begroot wat de taks gaat opleveren. In Nederland is dat 196 miljoen euro per jaar en in België 187 miljoen euro per jaar (bron: Eurostat). Onze inspanningen moeten naar mijn mening niet gericht zijn op het behalen van deze gebudgetteerde bedragen, maar op het realiseren van zoveel mogelijk gerecycleerde verpakkingen. De vraag die bij mij opkomt, is hoe we de plasticbelasting kunnen inzetten om dat te bereiken. Als lidstaten de taks uit algemene middelen betalen, voelt niemand dit direct in zijn portemonnee. De maatregel zal in dat geval weinig directe effecten hebben. Ook het doorschuiven van de belasting naar producenten via bestaande systemen van producentenverantwoordelijkheid lijkt mij niet de juiste aanpak. Het gevolg daarvan kan zijn dat producenten kiezen voor andere materiaalsoorten die, zoals een recent rapport van TNO laat zien, ten opzichte van plastic verpakkingen een aanzienlijke hogere milieubelasting (factor 2 – 3) met zich meebrengen. ‘Plastic is fantastic’, mits je er ook in de afvalfase verstandig mee omgaat.

Indirecte effecten van de plasticbelasting kunnen wél bijdragen aan een ­hoger recyclagepercentage. De Europese taks kan een aanjager zijn van ­nieuwe ideeën, met als gevolg dat de belastingafdracht afneemt. Bijvoorbeeld door een sorteerplicht in te voeren op recycleerbaar afval. Sommige Europese landen brengen hun afval nog direct naar stortplaatsen. Voor hen is de invoering van een taks op het storten een belangrijke eerste stap om alternatieven te stimuleren. Door vervolgens ook hier een sorteerplicht in te voeren, worden de eerste stappen gezet richting een hoger recyclagepercentage. 

Zodra recycled content in nieuwe producten verplicht is (naar verwachting in 2022), is het noodzakelijk dat er meer plastic afval bij een recycleerder wordt aangeboden. Alleen dan ontstaat er een balans tussen vraag en aanbod van recyclaat. Laten we de vele miljoenen daarom gebruiken om recyclagekansen te vergroten en niet om budgetdoelen te realiseren door de recyclageoptie af te kopen.