Eb en vloed in de grondstoffenwereld

Een gevolg van de tekorten in de primaire grondstoffensector, veroorzaakt door weersinvloeden in Amerika en force majeure in de Europese industrie.

Aan de ene kant is het natuurlijk mooi dat we onze voorraden konden afzetten. Maar het feit dat we nu niet meer aan de vraag kunnen voldoen, zegt ook iets over het voor een recycleerder beschik­bare volume aan plastic afval. Het is de volgende bottleneck die het evenwicht verstoort in een groeiende markt. Daarnaast is het een voorbode van het te verwachten effect na de invoering van een Europese verplichting op recycled content. Deze verplichting is een noodzakelijke maatregel, waarmee we de prijs voor recyclaat loskoppelen van de prijs voor virgin materiaal. Concurrentie ontstaat dan tussen de recycleerders onderling en is niet meer afhankelijk van olieprijzen en politieke invloeden elders op de wereld. Dat gaat zorgen voor stabiliteit en continuïteit in de nu sterk schommelende afzetmarkt voor plastic recyclaat.

Zeker niet, er is genoeg. De media laat dat maar al te vaak zien. Het grootste deel van het plastic afval komt echter niet bij een recycleerder terecht, maar wordt gestort of verbrand omdat dat goedkoper is. Dat geldt niet alleen voor landen ver bij ons vandaan, maar ook voor landen als Nederland en België. Zelfs een verdubbeling van de afzetprijs voor recyclaat overbrugt het kostendeficit niet. Sturings­maatregelen vanuit de overheid zijn nood­zakelijk om recyclage economisch haalbaar te maken. ‘Nog meer regels’, zou je kunnen denken. Maar juist dankzij deze regels bestaat de recyclage-industrie. Zonder regels was deze activiteit in de afgelopen 25 jaar nooit ontstaan. We hebben er onze huidige hoge recyclagerates aan te danken. Maar nu is de beurt aan de laatste en moeilijkste stromen, zoals plastic en textiel. Daarvoor zijn aanvullende maatregelen nodig.

De benodigde aanvullende maatregelen ver­schillen per land. Afval­stoffenwet­geving is gebaseerd op natio­nale wet­geving. Waar het in het ene land ver­boden is om brand­baar afval te storten, kan dat in een ander land nog altijd de goed­koopste op­lossing zijn. Meer­dere landen maken het stor­ten van afval duur­der door hier belas­ting op te heffen. Maar met minder dan 100 euro per ton aan belasting­heffing, boven­op de kosten voor de stort­plaats, is het gat nog niet gedicht. Afval­verbranding is een andere ver­werkings­methode die concurreert met recyclage. Tarieven voor ver­branding variëren in Europa grofweg tussen de 45 en 120 euro per ton. Zeker in landen waar de afstanden groot zijn – zoals in Zweden en Frankrijk – kun je als recycleerder economisch geen beter alter­natief bieden. Maar ook zonder die extra logistieke kosten worden er nog onvoldoende maat­regelen genomen om plastic afval te scheiden en aan te bieden bij een recyclagebedrijf. Producenten verantwoordelijk­heid laten nemen voor huis­houdelijke ver­pakkingen is een manier om het kosten­deficit te over­bruggen, maar deze plastic stroom is slechts 40% van al het plastic afval dat we produceren. 

Als we een sorteerplicht invoeren op al het afval dat nog recycleerbare stromen bevat, vangen we meerdere vliegen in een klap. We brengen afval dan niet meer direct naar een stort­plaats of verbrandings­oven, maar voeren alleen het residu na sortering (gecertificeerd) af. Daarmee wordt een nieuwe markt in werking gezet die het ­beschik­bare volume aan recyclaat zal laten groeien. Dit is nood­zakelijk om onze doel­stellingen voor her­gebruik te realiseren! En de meer­kosten voor de sortering van het afval? Die zijn gering als je ze vergelijkt met de indirecte milieu­kosten die het gebruik van primaire grond­stoffen met zich meebrengt.