De vijf lessen uit het World Resources Forum

Meer dan 750 deelnemers uit meer dan zestig landen. De verwachtingen voor het World Resources Forum 2019 in Antwerpen waren hooggespannen maar werden ruimschoots ingelost. Na twee dagen van discussies in meer dan vijftig sessies konden er vijf lessen naar voor geschoven worden.

Hoewel de OVAM, dat dit jaar de rol van organisator op zich nam, zijn volledige analyse van het World Resources Forum (WRF) nog moet afronden, is nu al duidelijk dat het een eclatant succes geworden is. Woordvoerder Jan Verheyen: “Ik denk dat we de verwachtingen voor deze editie ruimschoots overtroffen hebben. Niet alleen in aantal bezoekers. Dat er meer dan zestig nationaliteiten vertegenwoordigd waren, stemt ons hoopvol dat het de hele wereld menens is om werk te maken van een circulaire maatschappij. We hopen daar ons steentje toe bijgedragen te hebben met een goede mix van sérieux en inhoud, afgewisseld met interactie en zelfs een streepje plezier. De circulaire modeshow die we op de trappen naar de Elisabethzaal georganiseerd hebben was daar een mooi voorbeeld van. Maar ook de praktijk werd belicht met de terreinbezoeken op woensdag. Ik denk dat we erin geslaagd zijn om heel wat ervaringen uit te wisselen en tot gezamenlijke conclusies te komen over wat er nodig is om de circulaire economie werkelijkheid te maken.”

Circulaire economie is een enabler in klimaatbeleid

Het potentieel van de circulaire economie om koolstofemissies terug te dringen is een over het hoofd geziene waarheid. De cijfers zijn duidelijk: meer dan de helft van de broeikasgassen in onze atmosfeer zijn rechtstreeks gelinkt aan de manieren waarop we met materialen omgaan. We moeten de beleidsagenda’s rond efficiënt omspringen met grondstoffen en klimaatbeleid laten convergeren en uit onze vaste patronen stappen door sterke verbindingen te maken tussen netwerken, instellingen en beleidsmakers. Het monitoren van koolstofgebruik en materialen toont de huidige globale impact van productie- en consumptiepatronen. Het circulaire gehalte en het beperken van koolstof zouden doorslaggevende criteria moeten worden in subsidies en financieel beleid.

Steden zijn de pioniers van  circulaire verandering

Nergens is de afstand tussen consumptie en productie zo klein als in steden. Dit is de ideale proeftuin om kringlopen lokaal te gaan sluiten. De circulaire economie kan hier het beste tot zijn recht komen. En dat is niet onbelangrijk, want tegen 2030 zal 60% van de wereldbevolking zich in steden gevestigd hebben. De uitdaging bestaat erin om onze steden her uit te vinden, om hen om te vormen tot plekken waar de productiviteit ten goede komt aan de mensen die er wonen en de bedrijven die er opereren. Lokale kennis en initiatieven spelen een cruciale rol in deze omwenteling. Het is de manier om de brutale gevolgen van onze lineaire economie, die grondstoffen zoals land en water uitput, een halt toe te roepen. Land en water zijn schaarse goederen geworden in de handen van enkelen. Het verlies van eigendom dwingt mensen om naar stedelijke gebieden te migreren, wat steden onder onhoudbare druk plaatst, als we niet circulair beginnen denken.

Bodem en grond hebben nood  aan een ondersteunend kader

Uit de bodem halen we meer dan voedsel en brandstof alleen. Het is een natuurlijk kapitaal, een hoeksteen voor de gezondheid van de mens en de ecosystemen. Hoe gezonder onze bodem, hoe minder grond we zullen nodig hebben om meer te produceren. Dit creëert ruimte om land terug te geven aan de natuur. Soil Organic Carbon is een cruciale parameter om de gezondheid van de bodem en de productiviteit te beoordelen. Er is nood aan aansporingen om gebruikers er als goede huisvaders mee te laten omgaan. Dit kan door een globaal beleidskader op het getouw te zetten en door synergie te zoeken met andere beleidsagenda’s zoals biodiversiteit, landbouw, energie en klimaat.    

Levensstijl moet radicale verandering ondergaan in de komende decennia

Om de SDG’s en de klimaatdoelen te halen, zullen we ons consumptiepatroon vanaf vandaag beginnen doorbreken. De komende dertig jaar moeten we in geïndustrialiseerde landen onze koolstofvoetafdruk met 80 à 90% terugdringen om de doelstelling te halen van slechts 1,5 °C klimaat­opwarming. Dat vraagt om de juiste infrastructuur, prijszetting, regelgeving en opleiding. Het verhogen van het bewustzijn en het uitwisselen van informatie zal niet volstaan om de kritische massa in beweging te brengen en net dat is nodig om systemen te veranderen. Er moet zowel gekeken worden naar efficiëntie als naar voldoende hoeveelheden. De jongeren die op straat komen om te protesteren zetten beleidsmakers onder druk om eindelijk iets te doen. Maar er is geen standaardoplossing voor iedereen. Een juiste transitie vraagt om een holistische benadering van alle SDG’s. Als we ons de toekomst kunnen voorstellen, kunnen we hem realiseren.

De transitie naar een circulaire economie vraagt om een gecoördineerde globale aanpak

Er zijn reeds veelbelovende initiatieven aan de gang om SDG’s in de praktijk om te zetten. Het is nu zaak om ze op te schalen en economisch leefbaar te maken zodat ze lineaire en koolstofrijke businessmodellen het vuur aan de schenen kunnen leggen. Omdat te doen moeten we waarde koppelen aan natuurlijk kapitaal en indicatoren toepassingen die de milieuprestaties in rekening brengen. Een systeemshift die politieke moed vraagt en waar een VN conventie over Natural Resources Management een uitstekende aanzet voor zou zijn. In een dergelijk kader kan er een gemeenschappelijk doel vooropgesteld worden om SDG’s te realiseren. Dat moet targets en tijdlijnen rond efficiënt omspringen met grondstoffen bevatten, zodat het voor iedereen duidelijk is welke richting we uitgaan. Digitalisering, tracering, rapportering en verificatie zijn de instrumenten die we nodig hebben om te beoordelen waar we al staan. Maar bovenal moet er op alle niveaus (globaal, nationaal en lokaal) actie ondernomen worden.