De Pen | Janez Potočnik

Duurzaam grondstoffenbeheer is de missing link

We zijn de derde generatie die leven en werken in een globale context en dat zorgt voor een hogere individuele en collectieve verantwoordelijkheid dan ooit tevoren. Waar werk en infrastructuur voorheen de beperkende factoren in welzijn waren, is die rol vandaag weggelegd voor duurzame ontwikkeling. Verstandig materialenbeheer vormt de kern van het probleem, maar draagt meteen ook de oplossing in zich.

Het menselijk kapitaal wordt vandaag ondergewaardeerd in economische modellen. Volgens alle cijfers gaat de globale economie met 2% omhoog. Maar dat cijfer geeft een vertekend beeld want een aantal kosten zijn er niet in berekend. Wanneer we niet binnen onze ecologische limieten leven, levert dat meer kosten op in gezondheidszorg of presenteren we de rekening aan de volgende generatie. Daarom heeft de Verenigde Naties de SDG’s, oftewel de Sustainable Development Goals geïdentificeerd. Zeventien in totaal die de basis moeten vormen om de planeet terug op koers van duurzaamheid te plaatsen.

Op twaalf staat verantwoorde consumptie en productie. De missing link binnen dit thema is een duurzaam grondstoffenbeheer. Wanneer we erin slagen om materialen te ontkoppelen van de economische activiteit en het welzijn, zullen we de eerste stap zetten om onze toekomst te verzekeren. De principes van de circulaire economie zijn het instrument bij uitstek om die ontkoppeling te realiseren. Het besef dat bepaalde grondstoffen stilaan uitgeput beginnen raken door een onverantwoord gebruik of dat sommige grondstoffen een te grote milieu- of gezondheidsimpact hebben, zal een belangrijke driver in die transitie worden.

Als we erin slagen om onze materialeneconomie te transformeren van lineair naar circulair, dan ligt de maatschappelijke winst voor het rapen. Met slechts vier materialen kan er al een reductie van 56% aan CO₂-emissies mogelijk zijn. De stap van ieder zijn eigen wagen naar gedeelde mobiliteit zal zelfs een verbetering van 70% teweegbrengen. Maar om dit te realiseren moet men op alle niveaus aan hetzelfde zeel trekken. Veel circulaire initiatieven gebeuren lokaal. Het volstaat dus niet dat alle VN-leden hun circulaire roadmaps klaar hebben om een SDG conforme economie te realiseren, ook gewesten en steden en gemeenten moeten aan deze weg timmeren.

Europa kan hier de leiding in nemen. De generatie parlementsleden en commissarissen die in mei zal verkozen worden moet de rest van de wereld helpen om in de juiste richting te evolueren. Dat zal in de eerste plaats moeten gebeuren door de link te leggen tussen SDG’s en de concurrentiekracht van de bedrijven. Daarnaast moeten er nieuwe coalities komen om kennis samen te brengen en optimaal te gebruiken en moet men de verantwoordelijkheid doorheen de keten, van producent tot consument uitbreiden. Wie het beste met verandering omgaat, zal het meest competitief zijn. Had Darwin dit al niet voorspeld? Het zal een Herculische inspanning vragen, misschien wel de belangrijkste in de geschiedenis van de mensheid. En net als Poirot, die andere Hercules, zullen we onze grijze cellen optimaal moeten gebruiken..

Co-chair International Resource Panel van de Verenigde Naties, voormalig EU-Commissaris voor Milieu