De cirkel van polyurethaan sluiten

Goed nieuws! De vraag naar gerecycleerde kunststoffen neemt toe. Maar dat stelt ook zijn eigen uitdagingen. Waar kunnen productiebedrijven voldoende recyclaat van hoge kwaliteit vinden? En hoe kunnen recyclagebedrijven aan voldoende plastic afval geraken om het een tweede leven te geven? Vooral in de bouwsector, die goed is voor 29% van het kunststof afval ligt er nog bijzonder veel potentieel om de cirkel beter te sluiten. Een initiatief dat daar aan gehoor probeert te geven is PUrability dat onderzoekt wat er met polyurethaan op de werf kan gebeuren. 

In België werd er in 2018 meer dan 7.000 kiloton aan kunststof geproduceerd. Slechts een fractie daarvan vond zijn weg naar recyclage (minder dan 200 kiloton). Er is dus nog meer dan vol­doende potentieel om het ecosysteem van kunst­stoffen hier meer circulair te maken. Dit zal echter om inzamel­acties voor nieuwe stromen vragen, om meer investeringen in inzamelen en sorteren en in comple­mentaire recyclage­technieken. Met het initiatief Plastic Matters willen Denuo en essenscia werk maken van meer circulaire kunststoffen over de volledige waardeketen door informatie en ideeën uit te wisselen. De vorige editie spitste zich toe op hoe de bouwsector hier werk van kan maken. Een van de projecten die daarbij in de kijker kwam, is PUrability. In het najaar staat overigens een nieuwe editie gepland van Plastic Matters.

Met PUrability willen initiatiefnemers Unilin, Recticel, Kingspan en IKO een vrijwillig terugname­systeem op het getouw zetten voor constructieafval van harde PU schuimen die gebruikt worden voor isolatie. Deze isolatiematerialen komen gemiddeld ten laatste na 50 jaar (voor platte daken) en 60 jaar (voor andere toepassingen weer vrij als afval. De komende jaren komt er nog een berg isolatiematerialen op ons af. In 2050 zou het volledige totaal aan PU werfafval oplopen tot net geen 50.000 ton per jaar. Dat bestaat voor een deel uit snijresten bij de plaatsing van nieuwe PU schuimen. Gemiddeld komt er zo’n 7,5% van wat de fabrikanten rechtstreeks op de werf afleveren in de container met gemengd afval terecht. Het grootste deel zal echter voortkomen uit sloopafval dat twee verschillende PU stromen bevat: met pentaan of met (H)CFC. 

Harde PU-schuimen zijn echter zeer volumineus en nemen de nodige ruimte in beslag in zo’n dure gemengde container. Het kan dus zowel voor de aannemer als voor het milieu renderen om PU selectief in te zamelen, als er tenminste een recyclagemodel voor bestaat. Een belangrijk instrument om tot een geïntegreerde waardeketen te komen die iedereen verbindt is het opzetten van een platform met data rond deze afvalstroom. In plaats van dat het PU in de gemengde container vanop de werf in de verbrandingsoven terechtkomt, kan het zo via selectieve inzameling tot in hubs geraken, waar shredders en persen het materiaal kunnen verkleinen. Van daaruit kan het dan naar zijn eindbestemming vertrekken: recyclage of verbranding met energierecuperatie. Transparant voor iedereen. In Duitsland staat reeds zo een systeem op poten dat verschillende afvalstromen op de werf samenbrengt. De aannemer kan dan per afvalstroom een container bestellen waarbij ook een correcte verwerking gegarandeerd is.

Volgens schattingen zou er jaarlijks ongeveer 5.000 ton harde PU schuimen vrijkomen op de werf. De helft van het PU wordt vandaag in bigbags van 1 m³ aangeleverd, meer dan 70% van het PU afval (3.450 ton per jaar) verlaat de werf weer in een open container van 40 m³. Om een selectieve inzameling te organiseren, zal het vooral uitkijken worden naar wie de rekening betaalt. Als de sector de kosten voor inzameling en sorteren draagt, bijvoorbeeld door een terugnamecertificaat aan te bieden, zal dit een enorme stimulus vormen voor de aannemer, aangezien het hem niks kost. Als hij zelf de kosten voor inzamelen en sorteren moet dragen zal het afhangen van hoeveel een aparte PU container hem oplevert in plaats van alles in een gemengde container te gooien. Om de cirkel van harde PU schuim dan te sluiten, zal er naar chemische recyclage moeten worden gekeken. Het EU Green Deal project Circular Foam onderzoekt hoe het 1 miljoen ton PU afval per jaar in 2040 weer tot grondstoffen voor de chemische industrie kan herleiden en zo 2,9 miljoen CO2-uitstoot en 150 miljoen euro aan verbrandingskosten besparen.